یکی از عملیات‌هایی که در زمین‌های کشاورزی، ورزشی و ساختمانی انجام می‌شود زهکشی است. شاید این سؤال برای شما هم پیش آمده باشد که زهکشی چیست، انواع زهکشی کدامند و دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟ واژه «زهکشی» در لغت به معنای خارج کردن آب اضافی از زمین می‌باشد. این عمل اغلب در زمین‌های کشاورزی کاربرد بیشتری دارد. پیشینه این عملیات به دویست سال قبل برمی‌گردد. دلیل زهکشی کردن، جلوگیری از مزاحمت‌های آب اضافی و جلوگیری از زیان ناشی از آن است.
ممکن است خارج شدن آب هم بصورت کاملاً طبیعی صورت بگیرد اما مزیت زهکشی این است که به این فرآیند طبیعی سرعت می‌بخشد و عملیات را سریع و آسان می‌کند.
در ادامه به انواع روش‌های زهکشی می‌پردازیم:
- زهکشی روباز
- زهکشی لوله‌ای
- زهکش لانه موشی
- زهکش عمودی
- زهکشی حائل
زهکشی روباز
در روش زهکشی روباز کانال‌های از مقطعی ذوزنقه‌ای برخوردار است. طریقه نصب و راه‌اندازی آن بدین شکل است که کانال زهکشی در عمق و کانال آبیاری نیز در ارتقاع می‌باشد و کانال زهکش نیز از کانال آبیاری بیشتر است.
زهکشی لوله‌ای
در روش لوله‌ای زهکشی‌ها به سه صورت انجام می‌شوند:
- تن پوشه‌ای
- پلاستیکی
- سیمانی
در روش زهکشی سیمانی لوله‌ها به قطرهای متفاوتی تولید می‌شوند که اندازه‌های آن ۱۰ ، ۱۵ و ۲۰ سانتی‌متر قطر و ۳۰ سانتی‌متر طول دارند. یکی از مزیت‌های این لوله‌های سیمانی این است که در برابر واکنش شیمیایی آب مقاوم هستند. البته فراموش نشود اگر قرار باشد که این لوله‌ها در خاک‌های دارای سولفات به کار گرفته شوند باید از لوله‌های سیمانی ضد سولفات به کار گرفته شود.
قطر این لوله‌ها در نوع سفالی به اندازه‌های ۵، ۶، ۸، ۱۰ و ۲۰ سانتی‌متر هستند و طول آن‌ها به ابعاد ۳۰ سانتی‌متر می‌باشند. مقاومت بالای آن‌ها در برابر واکنش‌های شیمیایی یکی از مزایای لوله‌های سفالی است.
در روش زهکشی پلاستیکی از لوله‌های پی وی سی PVC و پلی اتیلنی در ۲ شکل موج‌دار و صاف ساخته می‌شوند. در این روش زهکشی باید قطر لوله‌های موج‌دار از لوله‌های صاف ۲۰ درصد بالاتر باشد. دلیل آن هم افتی است که از طریق موج‌های لوله به وجود می‌آید. طول این لوله‌ها تا ۱۰۰ متر هستند.
زهکشی لانه موشی
یکی دیگر از انواع زهکشی، لانه موشی است که می‌توان گفت تا حدود زیادی شبیه به زهکشی با لوله است. در این روش جسمی مخروط مانند از محلی که قرار است زهکشی شود قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی این نوع روش در منطقه‌هایی است که مواد آلی در آن‌ها زیاد دیده می‌شود و جهت یک فصل زراعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زهکشی عمودی
زهکشی عمودی یکی دیگر از انواع زهکشی در کارهای کشاورزی است که بصورت چاه عمل می‌کند. در این روش هر چقدر شمار چا‌ه‌ها بیشتر باشد فایده زهکشی هم به همان نسبت بیشتر می‌شود. عمل‌کرد این روش بدین صورت است که آب‌های گردآوری شده از چاه مکش می‌شوند و به محل دیگر انتقال داده می‌شوند.
زهکشی حائل
زهکشی حائل همانطور که از نامش پیداست برای جدا کردن دو قطعه زمین به کار می‌رود. این روش به این دلیل به کار می‌برند تا آبی که از زمین‌های مجاور می‌آید وارد زمین‌های مورد نظر نشود. 2 تا ۲/۵ متر عمق این نوع زهکشی‌ها است و جهت کانال نیز عمود بر آب زیرزمینی است.
جمع‌بندی
زهکشی عملیاتی است که در زمین‌های کشاورزی، ورزشی و ساختمانی و در مجموع در زمین‌های بزرگ کاربرد اساسی دارد. انواع روش‌های زهشکی شامل: زهکشی روباز، زهکشی لوله‌ای، زهکشی لانه موشی، زهکشی عمودی و زهکشی حائل هستند. هر کدام از این زهکشی‌ها در مکان مناسب خود کاربردی عملی دارد.
